Churī – puginał

Informacje wstępne

Różnica między mieczem a sztyletem jest dość płynna. Podstawą rozróżnienia jest długość narzędzia. Jedna z sanskryckich nazw na sztylet ukazuje właśnie tę różnicę: asiputrikā – „córka miecza”.

Historia

Późny okres harappański (1900-1300 p.n.e.)

Miecz i sztylet z kultury harappańskiej (źródło: Morio, 2015, s. 102). W górnych warstwach wykopalisk w Mohendżo Daro datowanych na 1800-1600 p.n.e. odnaleziono dwa miecze i dwa sztylety zaopatrzone w grube wzmacniające żeberka oraz otwory na nity (Allchin & Allchin, 1973, s. 207 rys. 25 nr 5 i 9).

Kultura skarbów miedzianych (1500-1100 p.n.e.)

Miecz i sztylet ze skarbów wyrobów miedzianych z Doabu  (wg B.B. Lal) opublikowane na: https://archaeologyonline.net Wśród miedzianym przedmiotów epoki odnajdujemy też puginały. Tak jak miecze i groty tego okresu są zaopatrzone w żeberko.

Miedziany mieczyk, Fort Munro (wg S. Pigotta) źródło: (Allchin & Allchin, 1973, s. 212). Mieczyk odnaleziony w Forcie Munro (Pakistan), a datowany na 1150 p.n.e. mierzy jedynie ok. 18 cm, więc może być traktowany jako rodzaj puginału.

Reliefy neoasyryjskie (883-631 p.n.e.)

Wojownik asyryjski z puginałem (źródło: Dezso, 2012, ilustracje uzupełniające). Miecze armii asyryjskiej swą długością bardziej przypominają puginały. Dłuższe były buławy, często przytraczane do pasa lub za niego zatykane.

Reliefy Achemenidów (559-330 p.n.e.)

Achemenidzki kawalerzysta z Hellespontu, sarkofag Altikulac’a, wczesny IV w. p.n.e. (źródło: wikimedia). Miecz u pasa kawalerzysty perskiego może z powodzeniem uchodzić za puginał.

Rzeźba i artefakty od Mauriów do Kuszanów (320 p.n.e.-267 n.e.)

Sirkap, II w. p.n.e – II w. n.e. Muzeum Taksili (zdjęcie: A.Babkiewicz 2018) Proste noże odnajdujemy wśród artefaktów odkrywanych w Taksili.

Atak Mary, muzeum Lahore, II-III w. (zdjęcie: A.Babkiewicz 2018) Atak Mary, Gandhara, okres Kuszanów, II-III w., wysokość 67 cm, Freer Galery of Art., (źródło: Lippe, 1970, plate 11). Na rzeźbach z okresu Kuszanów spotykamy broń, którą można uznać za puginały. Obok dwa przykłady ze scen ataku Mary. Puginały w tym czasie odróżniają się od mieczy przytraczanych do pasa. Na drugim z reliefów puginał ma kształt liścia (asipattra), a jego jelec zagina się ku ostrzu.

Puginały, rekonstrukcja wyglądu na podstawie rzeźb z Nagarjunakondy (Murthy, 1966, s. 212) Puginały na rzeźbach z Nagarjunakondy  mają mocno zakrzywioną klingę.  Ich wygląd może przywoływać skojarzenie z pazurem. Tak mógł wyglądać „pazur” (nakhara), broń kilkakrotnie wspomniana w MBh.

Dodatkowe informacje z subkontynentu indyjskiego

W MBh nie odnajdujemy terminów nazywających puginał takich jak: ćurikā, vāsi, kṛpāṇī, asiputrikā. Spotykany termin kṣurapra, który w pewnych kontekstach może wskazywać na sztylet, ale najczęściej określa on strzałę lub jakikolwiek ostry przedmiot.

Najciekawszym terminem wskazującym na rodzaj puginału wzmiankowanym w MBh jest nakhara – „pazur”. Etymologia przywołuje na myśl nóż podobny do indonezyjskiego karambitu z zagiętym ostrzem i otworem na kciuk umożliwiający zadawanie ciosów podobnych do cięć pazurów tygrysa. Zagięte ostrza sztyletów spotykamy na rzeźbach z Nagarjunakondy. Broń inspirowana nazwą sanskryckiego „pazura” pojawia się w okresie Mogołów i nazywana jest bāgh-nakh – „szpony tygrysa”. Jest to rodzaj kastetu z otworami na palce i metalowymi szponami.

Poniżej prezentujemy typowe dla późniejszych Indii puginały, ukazujące fantazję orientalnych twórców oręża:

katar (kaṭāra – tamil.)	- poprzeczny uchwyt - służy do zadawania sztychów - pojawił się w czasach państwa Widźajanagar (ok. XIV w.)
jambiya (arab.)	- arabskiego pochodzenia, popularny w Turcji, Persji i Indiach - głownia obosieczna, krzywa - charakterystyczna pochwa wygięta w kształcie litery U
khanjar (arab.)	- pochodzenia tureckiego lub perskiego - podobny do jambiyi (również pochwa), różni się rękojeścią przypominającą pistolet
pesh kabz (pers.)	- „chwyt przedni” - pochodzenia perskiego wprowadzony w Indiach przez Mogołów - jednostronne ostrze, zakrzywione, z grubym grzbietem w kształcie litery „T”.
bichuvā (hindi)	- „żądło skorpiona” - powstał w księstwie Widźajanagaru - podwójnie wygięte ostrze, podobne do bawolego rogu, często rozwidlone lub podwójne (ok. 25 cm) - rękojeść w kształcie pętli chroniącej dłoń
chilanum (cilānam – hindi?)	- „obrać” - charakterystyczna rękojeść rozwidlająca się przy ostrzu by chronić dłoń - ostrze falujące - pochodzi z Nepalu lub rejonu Marathów
bhuj	- nazwa miejscowości w Kaććh - sztylet z Sindhu i Gudźaratu - nazywany „nożem słoniowym”, gdyż przy rękojeści ma stylizowanego słonia - jednosieczne tasakowate ostrze, na długiej rękojeści (17-25 cm)
kukri (khukurī – nepal.)	- nepalski nóż bojowy używany przez Gurkhów - klinga zakrzywiona w kierunku ostrza - używany jako broń sieczna lub maczeta
bāgh-nakh (marathi)	- „szpon tygrysa” - broń stosowana przez Radźputów i Marathów - cztery lub pięć zakrzywionych ostrzy przypominających szpony tygrysa umieszczonych na metalowym pręcie z dwoma pierścieniami - haczykowate ostrza można było schować w zaciśniętej pięści, a na pierścieniach dla niepoznaki umieszczano szlachetne kamienie - mógł mieć dodatkowe ostrze typu bichuwā przytwierdzone do jednego z pierścieni - przeznaczona do cięcia, szczególnie podrzynania gardła - bāgh-nakh użył bohater Marathów Śiwadźi podczas spotkania z Afzal Khanem
maru (maduvu -  tamil.)	- „róg antylopy” - broń tamilska sporządzona z dwóch rogów antylopy (Antilope cervicapra) połączonych tak, by powstał uchwyt - dłoń dodatkowo może być chroniona małą tarczą - w Pendźabie maru wykonywano w całości ze stali; jej wariantem jest vajra-muṣṭi – „piorunowa pięść”

• Rysunki oręża w tabeli z: (Paul, 2005, s. 59, 70–71, 100–101).