Joanna Jurewicz

Biografia

Orientalista (indolog), sanskrytolog, literaturoznawca i tłumacz. Profesor Uniwersytetu Warszawskiego na Wydziale Orientalistycznym w Katedrze Azji Południowej. Zastępca Sekretarza Generalnego Warszawskiego Towarzystwa Naukowego, wiceprezes Zarządu Polskiego Towarzystwa Semiotycznego, w latach 2006-2010 Prezes Zarządu Towarzystwa Popierania i Krzewienia Nauk, członek międzynarodowego towarzystwa Academia Europaea  i Polskiego Towarzystwa Orientalistycznego. W tej chwili pracuje nad przekładem najstarszego tekstu indyjskiego, Rygwedy.

• Urodziła się w rodzinie z tradycjami akademickimi i artystycznymi. Dziadek ze strony ojca, Witold Doroszewski, był leksykografem i lingwistą, babcia Janina Doroszewska pedagogiem specjalnym, współpracowniczką prof. Marii Grzegorzewskiej. Dziadek ze strony matki,  Antoni Gołubiew, był pisarzem, a babcia, Janina Oświecimska-Gołubiewowa malarką, uczennicą Ferdynanda Ruszczyca. Ojciec, Jan Doroszewski, jest profesorem medycyny.
• 1989 magisterium;
• 1990 praca doktorska na podstawie rozprawy „Monizm filozofii smryti (na podstawie Manusmryti, Mokszadharmaparwanu i Bhagawadgity)”;
• 1993-1997 grant badawczy KBN na realizację projektu „Koncepcje kosmogoniczne w bramińskiej filozofii Objawienia i Tradycji”;
• 2002 kolokwium habilitacyjne na podstawie rozprawy Kosmogonia Rygwedy. Myśl i metafora (Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper 2001);
• 2010 Beneficjentka programu „Exterius/Poza Szlakiem” finansowanego przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej dla wyjątkowych inicjatyw o istotnym znaczeniu dla nauki w Polsce. Dofinansowanie opracowania i wydania publikacji poświęconej historii Towarzystwa Popierania i Krzewienia Nauk. 2. Koordynator projektu „Kulturowe uwarunkowania rozwoju w Azji i Afryce” finansowanego ze środków programu „Edukacja rozwojowa” (sfinansowane z dotacji Ministerstwa Spraw Zagranicznych);
• 2010 nagroda Prezesa Rady Ministrów za wybitne osiągnięcie naukowe za publikację Fire and cognition in the Ṛgveda;

Zainteresowania badawcze

Literatura okresu wedyjskiego i eposu (Mahābhārata). W szczególności filozoficzny aspekt tekstów śruti i smryti. W badaniach wykorzystuje, nowatorską na polu indologii, metodologię lingwistyki kognitywnej. Zastosowanie tej metodologii pozwala jej na odtworzenie filozoficznego myślenia nie tylko starożytnych Indusów, lecz również początków filozofowania w ogólniejszym sensie rozumianego jako wspólna wszystkim ludziom zdolność do myślenia abstrakcyjnego, które jest wyrażane w pojęciach i obrazach wyrastających z doświadczenia i przez nie motywowanych.

Wybrane publikacje

Monografie:

• „Atharwaweda. Pieśni miłości i nienawiści”. Studia Indologiczne I, 1994, s. 68-73
• White D. G. „Ocean rtęci: alchemiczny tekst z jedenastego wieku”. W: Lopez D. S., Jr (red.) Praktyki religijne w Indiach. Wydawnictwo Akademickie DIALOG, Warszawa 2001, s. 338-346
• Olivelle P. „ Ascetyczne wycofanie się czy uczestnictwo w społeczeństwie”. W: Lopez D. S., Jr (red.) Praktyki religijne w Indiach. Wydawnictwo Akademickie DIALOG, Warszawa 2001, 631-647
• Wolpert, Stanley. Gandhi. Przełożyli Joanna i Tomasz Jurewiczowie. Warszawa: PIW 2001
• Wybrane hymny Rygwedy, Atharwawedy, fragmenty upaniszad, Mahabharaty, Ramajany, puran. W: Mejor Marek (red.) Światło słowem zwane. Wypisy z literatury staroindyjskiej. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog 2007

Artykuły:

• „Wielka Improwizacja w oczach Indusów”. W: My i Oni. Obcość czy Wspólnota? Materiały z konferencji naukowej Wydziału Neofilologii Uniwersytetu Warszawskiego, 20-24 listopada 1989.  Warszawa: Zakład Małej Poligrafii UW 1990, s. 55-70 (opublikowane pod nazwiskiem Doroszewska J.).
• „Trzecie stadium życia (aśram wanaprasthy) jako proces jednostkowej pralaji”. Classica Wratislaviensia XVI, 1993, s. 19-25 (opublikowane pod nazwiskiem Doroszewska J.).
• „Atman jako ‘Się’ brahmana. Próba interpretacji”. Classica Wratislaviensia XVII, 1993, s. 53-59.
• „The Ṛgveda 10.129 – an attempt of interpretation”. W: Proceedings of the International Conference on Sanskrit and Related Studies. Cracow: The Enigma Press 1995, s. 141-150.
• „Rygwedyjski hymn o początku świata (10.129)”. Kwartalnik Filozoficzny XXIII, 3-4, 1995, s. 109-128.
• „Walka Indry z Wrytrą a Nasadija”. Studia Indologiczne 2, 1995, s. 88-116
• „Trzy kroki Wisznu”. Studia Indologiczne 3, 1996, s. 48-76.
• „O rozumieniu wedyjskiej myśli. Metafora pożerania w wybranych tekstach Objawienia (śruti)”. W: Zrozumieć Wschód. Materiały z konferencji pt. „Człowiek w zetknięciu kultur”. Myśl Dalekiego Wschodu jako przedmiot poznania i źródło inspiracji. Uniwersytet Jagielloński, Kraków 7 kwietnia 1997. Kraków: Aureus 1997, s. 31-46.
• „Projekt polskiej transkrypcji wyrazów sanskryckich i omówienie związanych z tym
• problemów”. Studia Indologiczne 5, 1998, s. 5-12.
• „O Somie rosnącym z oceanu – analiza RV 4.58.1 (I)”. Studia Indologiczne 5, 1998, s. 61-71.
• „O porannej recytacji, ogniowej ofierze i stworzeniu świata. Hinduizm w najstarszych
• tekstach wedyjskich. Znak LI, 10, 1999, s. 52-63.
• „Metafora w Rygwedzie”. Studia Semiotyczne 23, 2001, s. 175-191
• „Symbol twierdzy w najstarszej myśli indyjskiej”. Przegląd Orientalistyczny 1-2, 2002, s. 35-46.
• „Ascetyczny żar (tapas) w najstarszych tekstach indyjskich”. Przegląd Orientalistyczny 3-4, 2002, s. 171-182.
• „Gniew w Rygwedzie”. W: Duszak A., Pawlak N. (red.). Anatomia gniewu. Emocje w językach i kulturach świata. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2003, s. 85-98
• „Back to the roots, Metaphor in the Ṛgveda and examples in the philosophical sūtras”. Cracow Indological Studies, 4-5, 2002/2003, s. 287-302
• „Rygwedyjskie pojęcie ágra”. Studia Indologiczne 10 (2003), s. 75-94
• „Język tajemny rytuału jako próba definiowania pojęć w starożytnych tekstach indyjskich (brahmany)”. Studia Semiotyczne, 25 (2004), s. 213-227
• „The Ṛgveda, the cognitive linguistics and the oral poetry”. European Review, 12, 4 (2004), s. 605-613
• „Jak starożytni Indusi tworzyli pojęcia? Pojęcie vána.” Przegląd Orientalistyczny, 1-2 (2004),  s. 39-54
• „Prajāpati, the Fire and the pañcāgnividyā”. Balcerowicz P., Mejor M. (red.) Essays in Indian Philosophy, Religion & Literature. Delhi: Motilal Banarsidass 2004, s. 45-60
• „Pragnienie szczęścia w Rygwedzie. Pojęcie kāma”. W: Duszak A., Pawlak N. Anatomia szczęścia. Emocje pozytywne w językach i kulturach świata. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2005, s. 67-80
• „Dlaczego Bóg pożera istoty? Bóg brahman – Bóg Bhagawadgity”. Przegląd Orientalistyczny 1-2, 2005, s. 40-44.
• „Metaphorical and metonymic understanding of sunrise in the Ṛgveda”. W: Górska, Elżbieta, Radden G. (red.)Metonymy-metaphor Collage. Warszawa: Warsaw University Press 2005, s. 73-86
• „Spring, well and bucket in the Ṛgveda”. W: Stasik D., Trynkowska A. (red.). India in Warsaw. Indie w Warszawie. Tom upamiętniający 50-lecie powojennej historii indologii na Uniwersytecie Warszawskim (2003/2004). Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa, 2006, s. 252-275
• „Playing with Fire: The pratītyasamutpāda from the Perspective of Vedic Thought”. W: Williams P. Buddhism. Critical Concepts of Religious Studies. Routledge: Abingdon, New York, 2005, s. 169-187 (przedruk z The Journal of the Pali Text Society XXVI, 2000, s. 77-105)
• „Combing a horse and licking thinking. The metaphor in the Ṛgveda.”. Rocznik Orientalistyczny 58, 2, 2006 s. 132-151
• „Karman a odpowiedzialność”. Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria. R. 15: 2006, Nr 2 (58), s. 37-49
• „Profesor Doroszewski, upaniszady i Budda”. W: Sens, prawda, wartość: filozofia języka i nauki w dziełach K. Ajdukiewicza, W. Doroszewskiego, T. i J. Kotarbińskich, R. Suszki, W. Tatarkiewicza. Biblioteka Myśli Semiotycznej. Znak – Język – Rzeczywistość. Warszawa: Polskie Towarzystwo Semiotyczne, 2006, s. 305-317
• „The Fiery Self. The Ṛgvedic Roots of the Upaniṣadic Concept of ātman”. W: Stasik D., Trynkowska A. (red.) Teaching on India in Central and Eastern Europe. Contributions to the 1st Central & Eastern European Indological Conference on Regional Cooperation (Warsaw, 15-17 September 2005). Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa, 2007, s. 123-137
• „Introduction”. W: Nowakowska M., Woźniak J. (red.). Theatrum Mirabiliorum Indiae Orientalis. A Volume to Celebrate the 70th Birthday of Professor Maria Krzysztof Byrski. Rocznik Orientalistyczny 60, 2, 2007, s. 33-40
• „How to Live a Good Life? ártha in the Ṛgveda”. W: Nowakowska M., Woźniak J. (red.). Theatrum Mirabiliorum Indiae Orientalis. A Volume to Celebrate the 70th Birthday of Professor Maria Krzysztof Byrski. Rocznik Orientalistyczny 60, 2, 2007, s. 49-68
• „Koncepcja Stwórcy jako ojca w staroindyjskiej myśli” W: Pawłowski K. J. Benares a Jerozolima. Przemyśleć chrześcijaństwo w kategoriach hinduizmu i buddyzmu. Tyniec. Kraków: Wydawnictwo Benedyktynów, 2007, s. 101-114
• „Anger and Cognition. Conceptual metaphor in the Ṛgveda” Rocznik Orientalistyczny. 61, 1, 2008, s. 7-19.
• „Rygwedyjskie źródła pojęcia ‘majestat’ (śrī) w Brahmanie stu dróg”. W: Sierakowska-Dyndo J., Surdykowska S. (red.). Posłuchaj fletu trzcinowego…,  Warszawa: Wydawnictwa  Uniwersytetu Warszawskiego 2008, s. 89-106.
• „Rebirth eschatology in the Ṛgveda. In search for roots of transmigration”. Indologica Taurinensia. 38, 2008, str. 183- 210.
• „Pojęcie pastwiska (gávyūti, svásara) w Rygwedzie”. W: Jurewicz J., Kapełuś M. (red.) Symbolika łąki i pastwiska w dawnych wierzeniach. Warszawa: Agade 2009, s. 61-70
• „Kreacja świata a cztery stany Jestestwa w filozofii upaniszad”. Przegląd Orientalistyczny 1-2, 2010, 3-8
• „Powstawanie pojęć ogólnych i abstrakcyjnych w myśleniu archaicznym – na przykładzie rygwedyjskiego pojęcia áṁhas”, Studia Semiotyczne, 27, 2010, s. 81-92.
• „Fortess (púr, pura) in the Veda as a Metaphor for Self (ātmán)”. W: Stasik D., Trynkowska (red.). The City and the Forest in Indian Literature and Art. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa, 2010, s. 13-35
• „Ciało boskie – ciało kosmiczne – ciało społeczne w myśli starożytnych Indii”. W:Konarska K. (red.) Ciało cielesne. Colloquia Anthropologica et Communicative. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego 2011, 45-60
• „Rygweda – archaiczny tekst w świetle językoznawstwa kognitywnego”. W: Kowalska A. (red.) Przestrzenie kognitywnych poszukiwań. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego  2011, 53-68
• „Wojna i śmierć w najstarszej tradycji indyjskiej”. W Konarska K., Kowalski P. (red.). Powodzie, plagi, życie i inne katastrofy. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2012, 67-76
• „Pamięć i zapomnienie w kulturze starożytnych Indii”. W: Jastrzębski B., Konarska K., Lewicki A. (red.) Kultura: pamięć i zapomnienie. Księga poświęcona pamięci Profesora Piotra Kowalskiego. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2012, 257-268
• Roots of Indian philosophy. http://www.thebritishtoastrack.com/roots-of-indian-philosophy, 2012
• „What ancient Indian cosmogonies tell us about language?” W: Bareja-Starzyńska A., Mejor M. Oriental Studies – Past and Present. Proceeding of the International Conference of Oriental Studies. Warsaw 2010. Rocznik Orientalistyczny 65, 1, 75-89, 2012

Słowniki i podręczniki:

• Herrmann T. Jurewicz, J., Koc, B. J., Ługowski, A. Mały Słownik Klasycznej Myśli Indyjskiej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper 1994.
• „Cywilizacja indyjska”, „Indyjski mit o powstaniu świata”. W: Świat starożytny. Materiały. Podręcznik dla gimnazjum. Klasa I. Część I. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN 1999, s. 43-52, 189-190.
• „Indie”. W: Bohosiewicz M., Czerniejewska I., Halik T., Jurewicz J., Kornacki P., Kuspys P, Marek A. Imigranci w mojej klasie. Kraków: Drukarnia GS, 2010, s. 39-50

Przekłady:

• „Atharwaweda. Pieśni miłości i nienawiści”. Studia Indologiczne I, 1994, s. 68-73
• White D. G. „Ocean rtęci: alchemiczny tekst z jedenastego wieku”. W: Lopez D. S., Jr (red.) Praktyki religijne w Indiach. Wydawnictwo Akademickie DIALOG, Warszawa 2001, s. 338-346
• Olivelle P. „ Ascetyczne wycofanie się czy uczestnictwo w społeczeństwie”. W: Lopez D. S., Jr (red.) Praktyki religijne w Indiach. Wydawnictwo Akademickie DIALOG, Warszawa 2001, 631-647
• Wolpert, Stanley. Gandhi. Przełożyli Joanna i Tomasz Jurewiczowie. Warszawa: PIW 2001
• Wybrane hymny Rygwedy, Atharwawedy, fragmenty upaniszad, Mahabharaty, Ramajany, puran. W: Mejor Marek (red.) Światło słowem zwane. Wypisy z literatury staroindyjskiej. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog 2007