Pielgrzymka Ramy (rāmatīrthayātrā)

Pielgrzymka Ramy (rāma-tīrtha-yātrā 9.34-53)

Streszczenie

Rekonstrukcja trasy pielgrzymkowej Balaramy wg MBh 9.34-53

Sekcja poświęcona pielgrzymce Ramy do brodów Saraswati zawiera 1075 strof uporządkowanych w 21 rozdziałów. Główną treścią sekcji są opowieści związane z miejscami pielgrzymkowymi, które odwiedza brat Kryszny, Rama. Niektóre z nich zyskały wielką popularność i doczekały się licznych interpretacji w literaturze puranicznej, inne są mniej znane. Oto lista najważniejszych:

• Daksza przeklina Księżyc (Prabhāsa 9.34),
• Trita spełnia ofiarę w studni (Udapāna 9.34),
• Mankanaka spotyka Śiwę (Saptasārasvata 9.37),
• głowa Rakszasy przywiera do łydki Mahodary (Kapālamocana 9.38),
• konflikt Wiśwamitry i Waśiszthy – przeklęcie Saraswati (Pṛthūdaka 9.39, Sthāṇu 9.41),
• narodziny Skandy i jego namaszczenie na generała (Sthāṇu / Soma-tīrtha 9.43-45),
• Srućawati i Arundhati gotują głożynę (Badarapācana 9.47),
• Asita Dewala poznaje wielkość ascety Dźagiszawji (Āditya-tīrtha 9.49),
• Dadića daje swe kości Indrze, a Saraswata uczy braminów Wedy (Sārasvata  9.50),
• Kuru orze pole, by zapewnić poddanym niebiosa (Samantapañcaka 9.52).

Jednak tym co najbardziej intryguje w sekcji jest sama trasa pielgrzymki wzdłuż na wpół mitycznej rzeki. Saraswati pojawia się już w Rygwedzie (74 wzmianki) obok innych rzek głównie wiązanych z doliną Indusu. W hymnie do rzek (RV 10.75.5) wymieniona jest ona po Gangesie i Jamunie, a przed Śutudri (Satledź), co uważa się za wskazówkę jej lokalizacji. W późniejszej literaturze bramińskiej (np. Pañcaviṃśa-brāhmaṇa 25.10.1) znajdujemy informacje o jej znikaniu (sarasvatyā vinaśane dīkṣante).

Rozdziały

nr strof	streszczenia rozdziałów
34. Prabhasa – przeklęcie Księżyca (prabhāsa-tīrtha-varṇana / caṃdra-śāpa-mokṣa)
1-4	Dźanamedźaja pyta o pielgrzymkę Ramy: przyczyna pielgrzymki – Rama nie chce brać udziału w konflikcie.
5-14	Waiśampajana przypomina wcześniejsze wydarzenia: paktowanie Kryszny o pokój, przygotowania do bitwy, Rama wyrusza na pielgrzymkę do Saraswati, a Kryszna na wojnę.
15-28	Przygotowania do wyprawy (zabierany dobytek): procedury odwiedzania świętych brodów (orszak, jałmużna, karmienie ubogich), opis dobrobytu na drodze pielgrzymkowej.
29-32	Dary rozdawane prze Ramę (metrum triṣṭubh).
33-39	Dźanamedźaja pyta o święte brody, a szczególnie Prabhasę (Prabhāsa) i historię choroby Księżyca.
40-77	Opowieść o tym, jak Daksza przeklina Księżyc wątleniem.
78-81	Z Prabhasy Rama udaje się do Ćamasodbhedy (Camasodheda), a następnie do Udapany (Udapāna).
35. Udapana – studnia Trity (trita-kūpa-varṇana / udapāna-praśaṃsana / trita-vara-lābha)
1-29	Kapłan Trita wpada do studni, jego bracia zabierają bydło i odchodzą.
30-41	Trita wyobraża sobie, że przeprowadza ofiarę z somy – bogowie przybywają do studni.
42-51	Uwolnienie Trity, studnia staje się świętym brodem, a bracia małpami.
52-53	Rama dotyka wody, rozdaje dary i udaje się do Winaśany (Vinaśana).
36. Brody nad Saraswati (naimiṣeya-kuñja-praśaṃsā / sarasvatī-praśaṃsana)
1-3	Vinaśana – miejsce, gdzie  znika Saraswati z nienawiści do Abhirów i sług (śūdra).
4-10	Subhūmika – bród nimf, co miesiąc przybywają tu niebianie, ziemi zamieszkana przez braminów.
11-13	Bród gandharwów – miejsce muzyki i tańca.
14-19	Gargasrotas – Garga przedstawia tu wiedzę astronomiczną.
20-25	Śaṅkha – ogromne drzewo, przy którym gromadzą się wieszczowie i niebianie, a jedząc jedynie owoce tego drzewa, osiągają niewidzialność.
26-28	Las Dvaita.
29-33	Nāga-dhanvāna – siedziba Wasukiego i węży.
34-38	Miejsce, w którym Saraswati zawraca i płynie na wschód – Dźanamedźaja pyta, jak to jest możliwe.
39-47	Asceci po ofierze w Naimiszy zasiedlają brzegi Saraswati aż po Samantapańćakę: opis licznych ofiar i nagromadzenia ascetów, rodzaje ascetów (vālakhilya, aśmakuṭṭa itd.).
48-56	Ofiarnicy z zachodu przybywają na Pole Kurów: brak miejsca na rozłożenie placów ofiarnych, to dla nich Saraswati zmienia bieg, tworząc gaje.
57-63	Saptasārasvata – lista drzew rosnących w gajach oraz kategorie ascetów.
37. Siedem Saraswati i historia Mankanaki (sārasvatopākhyāna / sapta-sārasvata-praśaṃsā / maṅkaṇaka-vara-pradāna / maṅkaṇaka-carita)
1-2	Dźanamedźaja chce się dowiedzieć więcej o brodzie Saptasaraswata i o Mankanace.
3-4	Istnieje siedem Saraswati, które zjawiają się tam, gdzie się je przywołuje: Suprabhā, Kāñcanākṣī, Viśālā, Mānasahradā, Oghavatī, Suveṇu, Vimalodakā.
5-14	Ofiara Brahmy w Puszkarze – przywołana jest Suprabhā.
15-18	Ofiara w Naimiszy – przywołana jest Kāñcanākṣī.
19-20	Ofiara w Gaji – przywołana jest Viśālā.
21-23	Ofiara Uddalaki w północnej Kosali – przywołana jest Mānasahradā.
24-25	Ofiara na polu Kurów – przywołane są Suveṇu oraz Oghavatī.
26	Ofiara Dakszy u źródeł Gangi – przywołana jest Vimalodakā.
27-50	Opowieści o Mankanace: wszystkie siedem rzek jest obecnych w brodzie Saptasārasvata, Mankanaka kąpie się w Apadze (Āpagā) i na widok nagiej kobiety roni nasienie – z niego rodzą się rodzice wiatrów (maruta), Mankanaka tańczy na widok soku płynącego z rany – spotkanie z Śiwą (pochwała Boga).
38. Brody Kapalamoćana i Prythudaka (kapālamocana-pṛthudaka)
1-3	Rama spędza noc w brodzie, rozdaje dary i wyrusza w dalszą drogę.
4-21	Bród Auśanasy Kapālamocana, w którym Śukra stworzył dzieło o prawie (Śukra-nīti): opowieść o tym jak głowa rakszasy przywarła do łydki wieszcza Mahodary.
22-33	Bród Pṛthūdaka – w nim można zyskać bramińskość: umierający Ruṣaṅgu wychwala świętość brodu, bramińskość uzyskali tu: Ārṣṭiṣeṇa, Viśvāmitra, Sindhudvīpa, Devāpi i inni.
39. Prythudaka – historia Wiśwamitry (viśvāmitra-vara-pradāna / pṛthūdaka-praśaṃsana)
1-9	Mało zdolny Arsztiszena poznaje Wedy i błogosławi bród.
10-32	Opowieść o tym, jak Wiśwamitra zostaje braminem: Gadhi przekazuje tron swemu synowi Wiśwamitrze, konflikt Wasiszthy i Wiśwamitry, umartwienia Wiśwamitry, Rama rozdaje dary i udaje się do pustelni Dalbhja Baki.
40. Opowieść o Bace i bród Jajatiego (bakopākhyāna / yāyāta-mahātmya)
1-25	Opowieść o Dalbhja Bace: Dhrytarasztra obraża bramina Bakę, a ten w ofierze niszczy jego królestwo, król na radą astrologów błaga Bakę o przebaczenie, Bryhaspati składa w tym brodzie ofiarę, w której niszczy demony.
28-35	Rama rozdaje dary i udaje się do brodu Jajatiego – opis ofiary syna Nahuszy.
41. Bród Sthanu – opowieść o przeklęciu Saraswati (sarasvatī-śāpa)
1-24	Bród Vasiṣṭhāpavāha – rywalizacja między Wiśwamitrą a Wasiszthą: tu Sthanu praktykuje ascezę, a Skanda zostaje namaszczony na generała, Wiśwamitra rozkazuje Saraswati porwać Wasiszthę i przynieść do eremu.
25-39	Ganga oszukuje Wiśwamitrę i zostaje przeklęta: Wasisztha wysławia Saraswati (29-31), Saraswati wypełnia się krwią.
42. Saraswati uwalnia się od klątwy i staje się Jutrznią (vasiṣṭānvāpavaha / aruṇā-praśaṃsana / śāpa-mokṣa)
1-13	Uwolnienie Saraswati od klątwy: krew płynąca w rzece staje się pożywieniem rakszasów, wieszczowie zdejmują klątwę.
14-22	Rakszasy proszą o inne źródło pożywienia i je otrzymują: kto zostaje rakszasem po śmierci (lista grzechów), nieczyste jadło spożywane przez rakszasy.
23-37	Saraswati przemienia się w rzekę Arunę (Aruṇā) – historia klątwy Indry: Indra zawiera pakt z demonem Namućim i zrywa go, zabijając demona, Brahma zaleca Indrze kąpiel w Jutrzni, by uwolnił się od grzechu.
38-41	Rama kąpie się w rzece i podąża do brodu Księżyca – skrót opowieści o ofierze Księżyca i bitwie Skandy z Taraką (metrum triṣṭubh).
43. Narodziny Kartikeji – zgromadzenie niebian (kumāra-saṃbhava / kumārābhiṣeke deva-gaṇa-samāgama)
1-18	Historia narodzin Kartikeji: Siwa roni spermę, która wpada w ogień, płód przekazany jest Gangesowi, następnie Himalajom, mamkami dziecka zostają Plejady.
19-33	Lista bóstw, które przybyły do chłopca i spotkanie z Śiwą – opis zdeformowanych członków orszaku Śiwy.
34-42	Kartikeja przyjmuje cztery postacie i jednocześnie podchodzi do czwórki rodziców.
43-52	Brahma obdarowuje Kartikeję przywództwem wśród bogów.
44. Namaszczenie Kartikeji – opis armii (kumārābhiṣeke gaṇa-saṃkīrtana /  kumāra-sainya-varṇana)
1-20	Ceremonia namaszczenia – lista przybyłych bogów, wieszczów i boskich istot.
21-50	Każdy z bogów przekazuje swych towarzyszy-wojów Kartikeji – lista.
51-72	Imiona wojowników w armii Kartikeji.
73-110	Opis wyglądu orszaku – krzyżówki zwierząt, deformacje ciała.
45. Zwycięstwo Kartikeji – śmierć Taraki i rozłupanie góry Krauńća (kumāra-vijaya / krauñca-bhedana / tāraka-vadha)
1-29	Mateczki (mātṛ-gaṇa) służące Kartikeji – lista imion.
30-40	Opis wyglądu i miejsca zamieszkania mateczek.
41-47	Dary bogów dla Kartikeji.
48-58	Kartikeja rusza do boju – opis armii i wymarszu.
59-70	Opis bitwy z Taraką: potęga włóczni Kartikeji, uśmiercenie Taraki i innych demonów – opis pogromu.
71-81	Rozłupanie góry Krauńća: demon Bana chroni się w górze Krauńća, Kartikeja ją przeszywa włócznią, opis zbiegających z góry zwierząt i boskich istot.
82-95	Bogowie opiewają zwycięstwo Kartikeji; Rama czci bród, w którym wydarzenie miało miejsce.
46. Koronacja Waruny i błogosławieństwo Kubery (varuṇābhiṣeka / kubera-vara-lābha)