Kategoria:Pāṇi-mukta – broń ciskana ręką

Do broni ciskanej ręką Agnipurāṇa (248.4) zalicza włócznię (tomara). Jest to dość specyficzne, ponieważ w Grecji i na Bliskim Wschodzie była to broń przeważnie używana do walki wręcz. Jednak już u Homera spotykamy wiele przykładów jej ciskania. Terminy śakti, tomara, śūla występują w tekście obok siebie, co wskazuje, że nie mają one charakteru synonimicznego, jednak nie sposób na podstawie MBh określić różnice między nimi. Najbezpieczniej potraktować je jako bliżej nieokreślone kategorie broni drzewcowej.

Trójząb (triśūla) tylko raz pojawia się w księgach batalistycznych. Pozostałe użycia związane są z Śiwą – triśūla występuje jako jego insygnium. Termin paṭṭiśa może wskazywać na trójząb (broń o trzech ostrzach), jednak może też oznaczać po prostu włócznię. Uwzględniamy trójząb jako odrębną kategorię broni, gdyż pojawia się on we wczesnej ikonografii indyjskiej.

Dwa ostatnie terminy z tabeli mogą oznaczać dawną broń, która w czasach epickich stała się insygnium bóstw. Termin cakra oznacza koło (np. rydwanu) i to w tym znaczeniu występuje najczęściej w MBh. Jako bronią dyskiem włada jedynie Kryszna. Termin vajra oznacza grom, błyskawicę, piorun – czyli zjawisko atmosferyczne. Jako bronią piorunem włada Indra oraz bohaterowie, którym użyczył on swej mocy. W znaczeniu piorunu występuje w MBh termin kuliśa, który w RV jeszcze oznacza topór Indry.

nazwa polska	nazwa sanskrycka	liczba wzmianek w MBh	typowy wygląd
włócznia	śakti tomara śūla ṛṣṭi	(507) 157 138 58
trójząb	triśūla paṭṭiśa	6 (48)
dysk	cakra	(330)
piorun	vajra kuliśa	(362) 2

• Liczba w nawiasie oznacza, że kategoria jest homonimem – ma również inne znaczenia, a więc liczba wzmianek nie jest ścisła.