Kategoria:Broń

Podział broni

Autorzy MBh nie posiadali gruntownej wiedzy dotyczącej uzbrojenia lub też nie chcieli się nią dzielić. Terminologia określająca broń jest na wysokim stopniu ogólności. Najczęściej wykorzystywaną bronią jest łuk (wspomniany w tekście 1466 razy). Przeważnie określa się go jednym z trzech terminów: dhanus, cāpa, kārmuka. Nie dowiadujemy się jednak o jego budowie czy typach. Za to pojawiają się dziesiątki określeń na strzały. Goszczą one w tekście pod różnymi nazwami aż 5668 razy. Wiele określeń to synonimy, ale istnieje spora grupa terminów, które nazywają specyficzne strzały, o czym wnioskujemy  z nazwy lub sposobu ich użycia.  

Drugą najchętniej opisywaną bronią jest maczuga (wzmiankowana 1268 razy^[1]). Autorzy nazywają ją: gadā, daṇḍa, parigha, musala. Terminy te nie są synonimiczne, jednak na podstawie tekstu ciężko określić specyfikę poszczególnych jej typów.

Trzecim najczęściej wzmiankowanym orężem jest włócznia lub szerzej broń drzewcowa (wymieniona 914 razy^[2]). Również w tym przypadku nie poznajemy jej specyfiki. Istnieją cztery podstawowe określenia na włócznię: śakti, tomara, śūla, ṛṣṭi. Występują one często obok siebie, co sugerowałoby ich odrębność, jednak w tekście zdają się być stosowane zamiennie.

Czwartą często wzmiankowaną bronią jest miecz (wymieniony 520 razy). Jego trzy określenia: khaḍga, asi, nistṛṃśa, funkcjonują jako synonimy. W tekście pojawia się również topór bojowy (99 razy), młot bojowy (31 razy) i ankus (83 razy). Występują one głównie w wyliczeniach oręża i nie spotykamy przykładów ich użyciu podczas walki, może poza ankusem, który stosują wojownicy i kornacy dosiadający słoni.

W MBh nie pojawiają się sztylety (churī wspomniany jest tylko raz i to nie w księgach batalistycznych), poza bliżej niezidentyfikowanym „pazurem” (nakhara) i „ostrzem” (kṣurapra) – to ostatnie częściej zdaje się oznaczać strzałę. Zastanawia też brak procarzy, którzy byli jedną z ważniejszych formacji w bliskowschodnich armiach. Proca jest zaświadczona w kulturze harappańskiej, ale w MBh odnajdujemy tylko jeden termin, który może ją oznaczać (bhindipāla) i dodatkowo jest on na tyle niejasny, że nie wiemy, czy nie chodzi o jakiś rodzaj dzidy czy pocisk w ogólności.

Zatem sceneria oręża Mbh zamyka się na łuku, bogactwie strzał, maczudze, włóczni i mieczu. Komplikuje ją bogactwo synonimów oraz szereg terminów, których znaczenia nie rozumiemy. Można je przetłumaczyć jedynie wykorzystując etymologię, np.:

- kampana – „dygotacz”,

- trisaṁdhin  – „trójczłonowiec”,

- bhuśuṇḍi   – „zmiażdżacz”.

Na potrzeby niniejszej prezentacji wprowadzamy pewien porządek omawianej broni. W tym celu stosujemy nomenklaturę spotykaną w MBh, a uściśloną w Agni-puranie (248.2-6). Broń (āyudha) dzielimy na białą (śastra) i miotaną (astra). Dalszy podział związany jest z jej użyciem w walce i odpowiada na pytanie: czy przeznaczona jest do walki wręcz? czy jest ciskana? oraz w jaki sposób? Broń ochronną, czyli zbroję (śaraṇa) omawiamy wraz z budową rydwanu i uprzęży:

Przypisy