Udumbara: Różnice pomiędzy wersjami
Z pl-MahabharataWiki
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania
imported>AndBab Nie podano opisu zmian |
imported>AndBab Nie podano opisu zmian |
||
| (Nie pokazano 2 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika) | |||
| Linia 14: | Linia 14: | ||
|} | |} | ||
]] | ]] | ||
'''Figowiec groniasty''' – długowieczne drzewo do 30 m wysokości, z nieregularną koroną. Owocostany (figi) wyrastają tuż przy pniu. W MBh używany jest jako symbol symbiozy między figą a bleskotką (12.187.38). | '''Figowiec groniasty''' – długowieczne drzewo do 30 m wysokości, z nieregularną koroną. Owocostany (figi) wyrastają tuż przy pniu. W MBh używany jest jako symbol symbiozy między figą a bleskotką (12.187.38)<ref>Figowce to drzewa, które wytwarzają figi. Jednak nie jest to owoc w prawdziwym tego słowa znaczeniu, ale pojemnik – sykonium, czyli mięsisty dzbanek utworzony z rozrośniętej osi kwiatostanowej. Na jego wewnętrznych ścianach rosną: kwiaty żeńskie, które przyjmują pyłek i wytwarzają nasiono, kwiaty męskie z pręcikami z pyłkiem oraz kwiaty pseudożeńskie, w których złożone jaja bleskotek rozwijają się w larwy. Kwiaty są niepozorne, praktycznie niewidoczne. | ||
Cykl rozwojowy bleskotek i figowców jest przykładem mutualizmu. Niemal każdy gatunek figowca ma swojego zapylacza – odmienny gatunek bleskotki. A larwy danego gatunku bleskotki mogą rozwijać się w specyficznym gatunku figowca. | |||
Męskie bleskotki, ślepe i bezskrzydłe, po wygryzieniu się ze swojego kwiatu, szukają partnerki, by ją zapłodnić, i umierają w tej samej fidze. Natomiast żeńskie bleskotki, które są w pełni wykształconymi uskrzydlonymi owadami, po zapłodnieniu opuszczają swój kwiat, po drodze zbierają pyłek z kwiatów męskich i wydostają się na zewnątrz sykonium, by poszukać innego figowca tego samego gatunku. Tam przedostają się przez ciasny otwór sykonium, tracąc często skrzydło czy nogę. Wewnątrz omijają kwiaty męskie, zapylają kwiaty żeńskie przyniesionym pyłkiem oraz składają jajeczka w kwiatach pseudożeńskich i umierają. Z jajeczek wykluwają się larwy, które żywią się wnętrzem kwiatu, aż rozwiną się w żeńskie lub męskie bleskotki. I tak cykl się powtarza. | |||
Hindusi już w czasach MBh wiedzieli, że poszczególne gatunki figowców zapylane są przez inne gatunki owadów. Natomiast ze względu na fakt, że kwiaty figowca są niewidoczne, w tekstach hinduskich i buddyjskich funkcjonuje powiedzenie: „szukać kwiatów na figowcu” na określenie beznadziejnych poszukiwań, a w Bengalu o czymś nieistniejącym czy trudnym do wykrycia mówi się „niewidzialny jak kwiat figowca” (źródło: Shanahan, Mike, ''Ladders to Heaven: How fig trees shaped our history, fed our imaginations and can enrich our future''. Unbound 2017, p. 6.)</ref>. | |||
== Wygląd w rzeźbie == | |||
Charakterystyczną cechą udumbary są wyrastające z pnia figi. Artyści aby wyróżnić to drzewo zaznaczają je wśród lancetowatych liści. | Charakterystyczną cechą udumbary są wyrastające z pnia figi. Artyści aby wyróżnić to drzewo zaznaczają je wśród lancetowatych liści. | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
|[[Plik:Udumbara–drzewo-pod-którym-wyzwolenie-osiągnął-kanakamuni optimized.-bharhut-(ii-p.n.e.). 1 .jpg|alt=|centruj|mały|208x208px|Bharhut, II p.n.e., medalion z ogrodzenia stupy (źródło: [[commons:File:Worship_of_Bodhi_Tree_-_Sandstone_-_ca_2nd_Century_BCE_-_Sunga_Period_-_Bharhut_-_ACCN_294_-_Indian_Museum_-_Kolkata_2016-03-06_1561.JPG|wikimedia]]).]] | |[[Plik:Udumbara–drzewo-pod-którym-wyzwolenie-osiągnął-kanakamuni optimized.-bharhut-(ii-p.n.e.). 1 .jpg|alt=|centruj|mały|208x208px|Bharhut, II p.n.e., medalion z ogrodzenia stupy (źródło: [[commons:File:Worship_of_Bodhi_Tree_-_Sandstone_-_ca_2nd_Century_BCE_-_Sunga_Period_-_Bharhut_-_ACCN_294_-_Indian_Museum_-_Kolkata_2016-03-06_1561.JPG|wikimedia]]).]] | ||
|[[Plik:Udumbara - Sanći, I w., północna brama, stąpienie Buddy z nieba Trajastrimśa..jpg|centruj|mały|219x219px|Sanći, I w., północna brama, | |[[Plik:Udumbara - Sanći, I w., północna brama, stąpienie Buddy z nieba Trajastrimśa..jpg|centruj|mały|219x219px|Sanći, I w., północna brama, zstąpienie Buddy z nieba Trajastrimśa (źródło: [[commons:File:Descent_of_the_Buddha_from_the_Trayastrimsa_Heaven_Sanchi_Stupa_1_Northern_Gateway.jpg|wikimedia]]).]] | ||
|[[Plik:Stupas and Bodhi Trees representing the Seven Buddhas - udumbara.jpg|centruj|mały|212x212px|Sanći, I p.n.e., południowa brama, górny panel, drzewa siedmiu Buddów (źródło: [[commons:File:022_Stupas_and_Bodhi_Trees_representing_the_Seven_Buddhas_(33772342726).jpg|wikimedia]]).]] | |[[Plik:Stupas and Bodhi Trees representing the Seven Buddhas - udumbara.jpg|centruj|mały|212x212px|Sanći, I p.n.e., południowa brama, górny panel, drzewa siedmiu Buddów (źródło: [[commons:File:022_Stupas_and_Bodhi_Trees_representing_the_Seven_Buddhas_(33772342726).jpg|wikimedia]]).]] | ||
|} | |} | ||
== Przypisy == | |||
[[Category:Katalog roślin]] | [[Category:Katalog roślin]] | ||
[[Category:Flora w rzeźbie]] | [[Category:Flora w rzeźbie]] | ||
Aktualna wersja na dzień 21:52, 30 lip 2021
Figowiec groniasty – długowieczne drzewo do 30 m wysokości, z nieregularną koroną. Owocostany (figi) wyrastają tuż przy pniu. W MBh używany jest jako symbol symbiozy między figą a bleskotką (12.187.38)[1].
Wygląd w rzeźbie
Charakterystyczną cechą udumbary są wyrastające z pnia figi. Artyści aby wyróżnić to drzewo zaznaczają je wśród lancetowatych liści.
._1_.jpg) Bharhut, II p.n.e., medalion z ogrodzenia stupy (źródło: wikimedia). |
 Sanći, I w., północna brama, zstąpienie Buddy z nieba Trajastrimśa (źródło: wikimedia). |
 Sanći, I p.n.e., południowa brama, górny panel, drzewa siedmiu Buddów (źródło: wikimedia). |
Przypisy
- ↑ Figowce to drzewa, które wytwarzają figi. Jednak nie jest to owoc w prawdziwym tego słowa znaczeniu, ale pojemnik – sykonium, czyli mięsisty dzbanek utworzony z rozrośniętej osi kwiatostanowej. Na jego wewnętrznych ścianach rosną: kwiaty żeńskie, które przyjmują pyłek i wytwarzają nasiono, kwiaty męskie z pręcikami z pyłkiem oraz kwiaty pseudożeńskie, w których złożone jaja bleskotek rozwijają się w larwy. Kwiaty są niepozorne, praktycznie niewidoczne. Cykl rozwojowy bleskotek i figowców jest przykładem mutualizmu. Niemal każdy gatunek figowca ma swojego zapylacza – odmienny gatunek bleskotki. A larwy danego gatunku bleskotki mogą rozwijać się w specyficznym gatunku figowca. Męskie bleskotki, ślepe i bezskrzydłe, po wygryzieniu się ze swojego kwiatu, szukają partnerki, by ją zapłodnić, i umierają w tej samej fidze. Natomiast żeńskie bleskotki, które są w pełni wykształconymi uskrzydlonymi owadami, po zapłodnieniu opuszczają swój kwiat, po drodze zbierają pyłek z kwiatów męskich i wydostają się na zewnątrz sykonium, by poszukać innego figowca tego samego gatunku. Tam przedostają się przez ciasny otwór sykonium, tracąc często skrzydło czy nogę. Wewnątrz omijają kwiaty męskie, zapylają kwiaty żeńskie przyniesionym pyłkiem oraz składają jajeczka w kwiatach pseudożeńskich i umierają. Z jajeczek wykluwają się larwy, które żywią się wnętrzem kwiatu, aż rozwiną się w żeńskie lub męskie bleskotki. I tak cykl się powtarza. Hindusi już w czasach MBh wiedzieli, że poszczególne gatunki figowców zapylane są przez inne gatunki owadów. Natomiast ze względu na fakt, że kwiaty figowca są niewidoczne, w tekstach hinduskich i buddyjskich funkcjonuje powiedzenie: „szukać kwiatów na figowcu” na określenie beznadziejnych poszukiwań, a w Bengalu o czymś nieistniejącym czy trudnym do wykrycia mówi się „niewidzialny jak kwiat figowca” (źródło: Shanahan, Mike, Ladders to Heaven: How fig trees shaped our history, fed our imaginations and can enrich our future. Unbound 2017, p. 6.)
.jpg&action=edit&redlink=1){kind=link}