Tekst źródłowy strony Drzewo Genealogiczne (1.70, 89-90)

== Listy genealogiczne i źródła informacji ==
[[Plik:Drzewo Genealogiczne 7.png|mały|500x500px|[[Plik:Legenda.jpg|centruj|bezramki|242x242px]]]]
Skonstruowanie listy genealogicznej na podstawie opisów MBh przysparza sporo problemów. Tekst eposu nie został poddany ostatecznemu ujednoliceniu, dzięki czemu prezentowane w nim listy różnią się znacznie między sobą. W dodatkową konsternację wprawiają wzmianki biograficzno-genealogiczne rozrzucone po całym tekście. Mimo tych zastrzeżeń pewne informacje biograficzne dość często się powtarzają, co może świadczyć, że funkcjonowały one powszechnie w zbiorowej świadomości i na nie staramy się zwrócić szczególną uwagę. Rekonstrukcję opieramy na listach genealogicznej przedstawionych w MBh 1.59-90, uzupełniając ją o zebrane dane z innych fragmentów, szczególnie te które często się powtarzają.


Najobszerniejsza lista genealogiczna znajdują się w pierwszej księdze w sekcji „Narodziny” (''Saṃbhava'' 1.62-127). Zaczyna się ona już pod koniec poprzedniej sekcji („Zstąpienie pierwszych dynastii”, ''Ādivaṃśāvataraṇa'' 1.54-61) od opisu powstania boskich i półboskich istot zrodzonych z trzynastu córek Dakszy poślubionych Kaśjapie (1.59). Kolejny rozdział (1.60) przedstawia potomków synów Brahmy, pozostałe córki Dakszy, ośmiu Wasu oraz potomstwo Dharmy i Adharmy. Jako, że rozdziały te dotyczą boskich istot ich treść została omówiona w rozdziale im poświęconym ([[Potomstwo Brahmy]]).

=== Od Praćetasa do Puru ===
Lista genealogiczna przerywana jest dwukrotnie opowieściami o ważnych postaciach z rodu. Pierwszym wtrętem jest historia Duhszanty (''Duḥṣanta''). Rozdziały 1.62-69 przedstawiają jego związek z Śakuntalą wiodący do narodzin Bharaty (1.69.44). Właściwa lista dynastii księżycowej zaczyna się w rozdziale 1.70, paradoksalnie, od przedstawienia protoplasty dynastii słonecznej boga Słońca (''Vivasvat'') i jego syna Manu. To właśnie córką Manu i wnuczka Słońca Ila (''Ilā'') daje początek dynastii księżycowej. Ma być ona „zarówno matką jak i ojcem” Pururawasa (1.70.16). W tym fragmencie nie jest wspomniany Budha (''Budha'') – mąż Ili, syn Księżyca, a tym samym protoplasta dynastii Księżycowej. Historia jego miłości do Ili jest jednak dobrze znana i wzmiankowana w innych miejsc MBh (np. 7.119.4). Lista ciągnie się do Jajatiego, gdzie następuje drugi wtręt poświęcony mu i jego dwóm małżonkom Dewajani i Śarmisztsze (1.71-88).

{| class="wikitable"
! style="text-align: center;"|'''mąż''' 

(żona)
! style="text-align: center;"|'''potomstwo'''
|-
|
====== ''Pracetas'' ======
/ ''Varuṇa''?
|
* 10 synów – wszyscy się spalają
* kolejny syn: '''''Dakṣa''''' / ''Prācetasa'' – ojciec świata (''lokapitāmaha'')  (1.70.3-5)
|-
|
====== ''Dakṣa'' ======
(''Vīriṇī'')
|
* 1000 synów, którzy osiągają wyzwolenie (''mokṣa'')
* 50 córek (wśród nich '''''Aditi''''') (1.70.6-8)
|-
|
====== ''Kaśyapa'' ======
('''''Aditi''''')
|
* '''''Vivasvat''''' / ''Mārtaṇḍa'' (bóg Słońca) (1.70.9)
|-
|
====== ''Vivasvat'' ======
|
* ''Yama'' (bóg śmierci)
* '''''Manu''''' / ''Vaivasvata'' (praojciec  ludzkości) (1.70.10)
|-
|
====== ''Manu'' ======
(''Kṣiti'' – Ziemia)
|
* zostaje ojcem ludzkości (''mānava'')
* 10 synów: ''Vena, Dhṛṣṇu, Nariṣyanta,  Nābhāga, '''Ikṣvāku''', Karūṣa, Śaryāti,  Pṛṣadhrana, Nābhāgāriṣṭa'' (od Ikszwaku pochodzi dynastia słoneczna)
* 50 synów, którzy giną walcząc ze sobą
* córka: '''''Ilā''''' ''–'' urodziła się  jako ósma (1.70.11-15), od niej pochodzi dynastia księżycowa
|-
|
====== ''Ilā'' ======
|
* '''''Purūravas''''' – włada trzynastoma wyspami oceanu (''trayodaśa samudrasya dvīpān aśnan'')
* Ila jest jednocześnie matką i ojcem Pururawasa (1.70.16-17)
|-
|
====== ''Purūravas'' ======
(''Urvaśī'')
|
* poznaje żonę (''apsaras'') w świecie Gandharwów
* 6 synów: '''''Āyu''', Dhīmat, Amāvasu, Dṛḍhāyu,  Vanāyu, Śrutāyu'' (1.70.21-22)
|-
|
====== ''Āyu'' ======
(''Svarbhānavī'')
|
* synowie: '''''Nahuṣa''', Vṛddhaśarman,  Raji, Rambha, Anenas'' (1.70.23)
|-
|
====== ''Nahuṣa'' ======
|
* 5 synów: ''Yati,'' '''''Yayāti''','' ''Saṃyāti,  Āyāti, Uddhava'' / ''Dhruva''
* Nahusza przeklęty staje się wężem boa (''ajagara'')
* praktykuje jogę i staje się oświeconym (''brahmabhūta'') (1.70.24-28)
|-
|
====== ''Yayāti'' ======
(''Devayānī'') 

(''Śarmiṣṭhā'' )
|
* synowie Dewajani: ''Yadu, Turvasu''
* synowie Śarmiszthy córki Wryszaparwana (''Vṛṣaparvan''): ''Druhyu, Anu, '''Pūru'''''  (1.70.29-32; 1.90.8)
* synowie zostają przeklęci przez ojca (1.79)
* potomkami czterech synów są dynastie: ''yādava, yavana, bhoja, mleccha'' (1.80.26; 1.90.10)
|}

=== Od Puru do Śantanu ===
Kontynuacja listy następuje w rozdziale 1.89 gdzie wymienieni są potomkowie Puru (''Pūru''). Lista ciągnie się do narodzin pradziadka Pandawów Śantanu (''Śāntanu''). Kolejny rozdział (1.90) jest w dużej mierze powtórzeniem poprzedniego, z tym że pisany jest prozą i występują spore różnice w imionach władców oraz sekwencji pokoleń. Dla wychwycenia tych różnic obie listy warto ze sobą zestawić, co też czynimy poniżej.


Listy najbardziej różnią się od Puru do Matinary (''Matināra''). Tu, w długim ciągu władców i ich potomków nie ma paraleli na dwóch listach. Dalsza część drzewa genealogicznego, różni się już tylko szczegółami, a często obie listy uzupełniają się wzajemnie. Lista z rozdziału 1.90 jest dużo bardziej skrupulatna w wyliczeniu małżonek królewskich, zazwyczaj też podaje prowincję, z której one pochodzą (informacja podana jest w imieniu królowej jako derywat od krainy i tak też prezentujemy ją w tabeli), a czasem i imię ojca dziewczyny. Natomiast rozdział 1.89 jest bogatszy w szczegóły biograficzne. To z niego dowiadujemy się o tym, że Bhumanju nie jest rodzonym synem Bharaty, a raczej został podarowany przez Bharadwadźę (w tym miejscu tekst spoza wydania krytycznego dodaje, budzącą w tradycji indyjskiej emocje, informację o uśmierceniu synów przez Bharatę). Rozdział ten również informuje o burzliwych czasach króla Samwaraty. Podczas jego rządów nastała dwunastoletnia susza, a kraj został podbity przez Pańćalów. Bharatowie powracają z Sindhu dopiero za życia syna Samawartany Kuru i to od jego imienia kraina została nazwana puszczą Kurów (''Kurujāṅgala'').

{| class="wikitable"
! style="text-align: center;"|'''MBh 1.89'''

'''mąż''' (żona): '''potomkowie'''
! style="text-align: center;"|'''MBh 1.90'''

'''mąż''' (żona): '''potomkowie'''
|-
|
====== ''Pūru'' (''Pauṣṭī''): ======
'''''Pravīra''', Īśvara, Raudrasva''
|'''''Pūru''''' (''Kausalyā''): '''''Janamejaya'''''
|-
|'''''Pravīra''''' (''Śyenī''): '''''Manasyu''''' 

'''''Manasyu'''''  (''Sauvīrī''): ''Goptṛ, Rājīvalocana, Saṃhanana, Vāgmin,'' 

<span style="color: grey;"> ''Manasvin'' (''Miśrakeśī''): '''''Sunvat''', Vasunābha, Garbha, Ramya'' 

<span style="color: grey;">'''''Sunvat''' '' (''Rathaṃtarī''): ''Śūra, Dṛḍhadhanvat,  Vapuṣmat, Rudrāśva, Pṛṣadaśva, Rathāśva, Gaya, Manu''

'''''Raudrāśva''''' (''apsaras''): ''Ṛcepu, Kakṣepu, Kṛkaṇepu, Sthaṇḍilepu, Vanepu, Sthalepu, Tejepu,  Satyepu, Dharmepu, Saṃnatepu'' <span style="color: grey;">(''Ṛcepu'' przyjmuje  imię '''''Anādhṛṣṭi''''') 

'''''Anādhṛṣṭi''''': '''''Matināra'''''
|'''''Janamejayaḥ''''' (''Anantā/Mādhavī''):  ''Prācinvat''

'''''Prācinvat'''''  (''Aśmakī''): '' Saṃyāti''

'''''Saṃyāti''''' (''Varāṅgī'', ojciec: ''Dṛṣadva''t):  ''Ahaṃpāti''

'''''Ahaṃpāti''''' (''Bhānumatī'', ojciec: ''Kṛtavīrya''): ''Sārvabhauma''

'''''Sārvabhauma''''' (''Kaikeyī/Sunandā''):  ''Jayatsena''

'''''Jayatsena''''' (''Vaidarbhī/Suṣuvā''): ''Arācīna''

'''''Arācīna''''' (''Vaidarbhī/Maryādā''):  ''Mahābhauma''

'''''Mahābhauma''''' (''Prāsenajitī/Suyajñā''):  ''Ayutanāyin''

'''''Ayutanāyin'''''  (''Bhāsā,'' ojciec: ''Pṛthuśravas''): ''Akrodhana''

'''''Akrodhana''''' (''Kāliṅgī/Karaṇḍu''): ''Devātithi''

'''''Devātithi'''''  (''Vaidehī/Maryādā''): ''Ṛca''

'''''Ṛca'''''  (''Āṅgeyī/Sudevā''): ''Ṛkṣa''

'''''Ṛkṣa'''''  (''Jvālā'', ojciec: ''Takṣaka''): '''''Matināra'''''
|-
|

====== ''Matināra'': ======
'''''Taṃsu''', Mahat, Atiratha, Druhyu''
|'''''Matināra''''' (''Sarasvatī'' – rzeka, nad nią król odprawia ofiarę):  '''''Taṃsu'''''
|-
|
====== ''Taṃsu'': ======
'''''Ilina'''''
|'''''Taṃsu''''' (''Kālindī''): '''''Ilina'''''
|-
|
====== ''Ilina'' ======
(''Rathaṃtarī''): '''''Duḥṣanta''', Śūra, Bhīma, Prapūrva, Vasu''
|'''''Ilina''''' (''Rathaṃtarī''):  5 synów jeden z nich '''''Duḥṣanta'''''
|-
|
====== ''Duḥṣanta'' ======
(dwie żony):

(''Śakuntalā''): '''''Bharata'''/Śākuntala,'' 

<span style="color: grey;">(''Lakṣmaṇā''): ''Janamejaya''
|'''''Duḥṣanta''''' (''Śakuntalā,'' ojciec: ''Viśvāmitra''): '''''Bharata'''''
|-
|

====== ''Bharata'' ======
(3 żony): 9 synów

* żaden nie dorównuje ojcu
* <span style="color: grey;">Bharata  zabija synów
* odprawia ofiarę  i otrzymuje syna od Bharadwadźy: '''''Bhumanyu'''''
|'''''Bharata''''' (''Sunandā/Kāśeyī/Sārvasenī''):  '''''Bhumanyu'''''
|-
|

====== ''Bhumanyu'' ======
(''Puṣkariṇī''):  '''''Suhotra''', Suhotṛ, Suhavis, Suyajus''
|'''''Bhumanyu''''' (''Jayā/Dāśārhī''):  '''''Suhotra'''''
|-
| rowspan="2" |
====== ''Suhotra'' ======
(''Aikṣvākī''): '''''Ajamīḍha''', Sumīḍha, Purumīḍha''
|'''''Suhotra'''''  (''Suvarṇā'', ojciec: ''Ikṣvāku''): '''''Hastin'''''

-  zakłada Hasitnapurę
|-
|'''''Hastin''''' (''Yaśodharā/Traigartī''): ''Vikuṇṭhana''

'''''Vikuṇṭhana''''' (''Sudevā/Dāśārhī''): '''''Ajamīḍha'''''
|-
|
====== ''Ajamīḍha''  ======
(3  żony, 6 synów):

(''Dhūminī''): '''''Ṛkṣa'''''

(''Nīlī''): ''Duḥṣanta Parameṣṭhin''

* od nich pochodzi ród Pańćalów

(''Keśinī''): ''Jahnu, Jana, Rūpiṇa''

* od Dźanu pochodzi ród Kuśika
| rowspan="2" |'''''Ajamīḍha''''' (4 żony: ''Kaikeyī,  Nāgā, Gāndhārī, '''Ṛkṣā'''''): 2400  synów, wśród nich: '''''Saṃvaraṇa'''''
|-
|'''''Ṛkṣa'':''' '''''Saṃvaraṇa'''''
|-
|
====== ''Saṃvaraṇa'' ======
(''Tapatī/Saurī''):  '''''Kuru'''''

* 12 lat suszy (''anāvṛṣṭi''), wyniszczenie  kraju
* Pańćalowie pokonują Samwaranę, który zbiega z rodem na zachód do lasów  (''nikuñja'') nad Sindhem, gdzie  mieszka przez 1000 lat
|'''''Saṃvaraṇa''''' (''Tapatī''): '''''Kuru'''''
|-
|
====== ''Kuru'' ======
(''Vāhinī''): ''Aśvavat, '''Abhiṣvat,'''  Citraratha, Muni, '''Janamejaya'''''

* od Kuru kraj zwany jest: ''Kurujāṅgala''
|'''''Kuru''''' (''Śubhāṅgī/Dāśārhī''):  ''Viḍūratha''
|-
|'''''Janamejaya''''', 8 synów: ''Dhṛtarāṣṭra, Pāṇḍu, Bāhlīka, Niṣadha,  Jāmbūnada, Kuṇḍodara, Padāti, Vasāti'' 

''Dhṛtarāṣṭra'', 5 synów: ''Kuṇḍika, Hastin, Vitarka, Krātha, Kuṇḍala''
| rowspan="2" |'''''Viḍūratha''''' (''Saṃpriyā/Māgadhī''): ''Arugvat''

'''''Arugvat''''' (''Amṛtā/Māgadhī''): '''''Parikṣit''''' 
|-
|'''''Abhiṣvat''''', 8 synów: '''''Parikṣit''', Śabalāśva, Abhirāja, Virāja, Śalmala,  Uccaiḥśravas, Bhadrakāra, Jitāri''
|-
|
====== ''Parikṣit'' ======
7 synów: ''Kakṣasena, Ugrasena, Citrasena, Indrasena,  Suṣeṇa, '''Bhīmasena''', Aśvasena''
|'''''Parikṣit''''' (''Suyaśā/Bāhudā''):  '''''Bhīmasena'''''
|-
|
====== ''Bhīmasena'': ======
''Pratīpa, <span style="color: grey;">Dharmanetra,  Sunetra''
|'''''Bhīmasena''''' (''Sukumārī/Kaikeyī''):  ''Paryaśravas/'''Pratīpa'''''
|-
|

====== ''Pratīpa'' ======
3 snów: ''Devāpi'' (został  ascetą), '''''Śaṃtanu''', Bāhlīka''
|'''''Pratīpa''''' (''Sunandā/Śaibyā''): ''Devāpi, '''Śaṃtanu''', Bāhlīka''
|}

=== Od Śantanu do Aśwamedhadatty ===
Lista dynastyczna w rozdziale 1.90 nie zatrzymuje się, jak w rozdziale 1.89, na synach Pratipy, ale wymienia pokolenia bohaterów eposu. Podaje imiona żon i dzieci Pandawów, a kończy się na ich prapraprawnuku. W poniższej tabeli przedstawiamy dynastię księżycową począwszy od Śantanu(''Śaṃtanu'') (MBh 1.90.47-96):
{| class="wikitable"
! style="text-align: center;"|'''mąż''' 

(żona)
! style="text-align: center;"|'''potomkowie'''
|-
|
====== ''Śaṃtanu'' ======
(''Bhāgīrathī'' / ''Gaṅgā'')

(''Satyavatī'' / ''Gandhakālī'')
|
* syn Gangi: ''Devavrata'' / ''Bhīṣma''
* synowie Satjawati: '''''Dvaipāyana''''' (z Paraśary), ''Citrāṅgada, '''Vicitravīrya'''''
* w młodości Ćitrangada zostaje zabity przez gandharwę
|-
|
====== ''Vicitravīrya'' ======
(''Ambikā'')

(''Ambālika'')
| 
* ojcem Ambiki i  Ambaliki jest władca Kaśi (''kāśirāja'')
* Wicitrawirja umiera bezdzietnie
* dzieci Ambiki i Ambaliki począł Dwajpajana (''Dvaipāyana''): '''''Dhṛtarāṣṭra''', '''Pāṇḍu''', Vidura''
|-
|
====== ''Dhṛtarāṣṭra'' ======
(''Gāndhārī'')
|
* 100 synów, czterech głównych to: ''Duryodhana,  Duḥśāsana, Vikarṇa, Citrasena''
|-
|
====== ''Pāṇḍu'' ======
(''Kuntī'')

(''Mādrī'')
|
* dzieci w łonach żon Pandu płodzą bogowie
* synowie Kunti:

# '''''Yudhiṣṭhira''''' – ojciec: ''Dharma''
# '''''Bhīmasena''''' – ojciec:  ''Māruta''
# '''''Arjuna''''' – ojciec: ''Śakra''

* synowie Madri:

# '''''Nakula''''' – ojciec: ''Aśvin''
# '''''Sahadeva''''' – ojciec: ''Aśvin''
|-
|
====== ''Yudhiṣṭhira'' ======
(''Draupadī'')

(''Devikā'')
|
* syn Draupadi: ''Prativindhya''
* syn Dewiki, córki Gowasany (''Govāsana'') z Śibich (''Śaibya''): ''Yaudheya''
|-
|
====== ''Vṛkodara'' ======
(''Draupadī'')

(''Baladharā'')

(''Hiḍimbā'')
|
* syn Draupadi: ''Sutasoma''
* syn Baladhary z Kaśi (''Kāśī'') otrzymanej  za zapłatę (''vīryaśulkā''): ''Sarvaga''
* syn rakszasi (''rākṣasī'') Hidimby: ''Ghaṭotkaca''
|-
|
====== ''Arjuna'' ======
(''Draupadī'')

(''Subhadrā'')

<span style="color: grey;">(''Ulūpī'')

<span style="color: grey;">(''Citrāṅgadā'')
|
* syn Draupadi: ''Śrutakīrti''
* syn Subhadry z Dwarawati (''Dvāravatī''),  siostry Kryszny: '''''Abhimanyu'''''
* <span style="color: grey;">syn  Ulupi, córki wężów (''nāgakanyā''): ''Irāvat''
* <span style="color: grey;">syn  Ćitrangady, córki władcy Manalury  (''Maṇalūrapati''): ''Babhruvāhana''
|-
|

====== ''Nakula'' ======
(''Draupadī'')

(''Kareṇuvatī'')
|
* syn Draupadi: ''Śatānīka''
* syn Karenuwati z Ćedih (''Caidyā''): ''Niramitra''
|-
|
====== ''Sahadeva'' ======
(''Draupadī'')

(''Vijayā'')
|
* syn Draupadi: ''Śrutakarman'' (gdzie  indziej nazywany ''Śrutasena'')
* syn Widźaji z Madry (''Mādrī''): ''Suhotra''
|-
|
====== ''Abhimanyu'' ======
(''Uttarā'')
|
* syn Uttary, córki Wiraty (''Virāṭa''), pogrobowiec (''parāsu''): '''''Parikṣit'''''
|-
|
====== ''Parikṣit'' ======
(''Mādravatī'')
|
* syn: '''''Janamejaya'''''
|-
|
====== ''Janamejaya'' ======
(''Vapuṣṭamā'')
|
* dwóch synów: '''''Śatānīka''', Śaṅku''
|-
|
====== ''Śatānīka'' ======
(''Vaidehī'')
|
* syn: '''''Aśvamedhadatta'''''
|}

== Kluczowe postacie genealogii ==
Genealogia skupia się na rodzie Kuru i jedynie sugeruje możliwe odnogi, prowadzące do wyłonienia się innych dynastii. Tu kluczowymi postaciami są:

# '''Jajati''' (''Yayāti'') – od niego wywodzą się dynastie Jadawów (''Yādava''), Bhodźów (''Bhoja''), rody barbarzyńskie (1.80.26) oraz, poprzez córkę Madhawi (''Mādhavī''), dynastie z Pendźabu: ''Śībi, Suvīra, Madra, Kekaya'',
# '''Adźamidha''' (''Ajamīḍha'') – od niego odchodzą dwie linie rodowe: ''Kauśika'', ''Pañala'' (1.89.29),
# '''Kuru''' (''Kuru'') – z którego początek biorą rody:  Bahlika (''Bāhlīka'') (1.89.49), Matsja (''Matsya'') i dynastie nadgangesowe (''Magadha, Kāśī, Vatsa, Malla, Cedi'').

== Poboczne linie dynastyczne ==
Poboczne linie dynastyczne mogą być rekonstruowane jedynie na podstawie skąpych wzmianek rozrzuconych po tekście MBh oraz list dynastycznych obecnych w tradycji puranicznej. Przy tworzeniu schematu genealogicznego wspomagamy się listami z BhP, której dziewiąta księga w całości poświęcona jest dynastii słonecznej i księżycowej. Bhagawatowie przedstawiając listy dynastyczne bazując na wcześniejszej tradycji. Znają oni doskonale treść MBh i często się do niej odnoszą. Zamieszczane przez nich listy nie są jedynie powtórzeniami, widać w nich refleksje nad prezentowanym materiałem. Np. dynastię Kauśiki (''Kausika''), wiodącą przez Dźahnu, Gadhiego do Wiśwamitry bhagawatowie wywodzą od jednego z synów Pururawasa Śrutaju (''Śrutāyu'') (BhP 9.15), a nie jak Mbh od syna Adźamidhy (1.89.29). Dzięki temu zabiegowi unikają sprzeczności – Wiśwamitra jako ojciec Śakuntali nie rodzi się z jej potomków.

=== Jadawowie ===
Dzięki BhP możemy rekonstruować linię rodową Jadawów, słabo zaprezentowaną w MBh. Z tekstu MBh dowiadujemy się, że jej założycielem był najstarszy syn Jajatiego Jadu (''Yadu''). Z imion przydawanych Jadawom wiemy, że były to połączone rody Satwatów, Andhaków, Wrysznich, Bhodźów i Daśarhów. Genealogia zawarta w BhP 9.23-24 uszczegóławia, że potomkowie Yadu byli założycielami dynasti  Haihaja, Widarbha i Kunti (''Haihaya, Vidarbha, Kunti'') oraz, że od Satwaty wywodzą się rody Andhaka, Wryszni, Bhodźa i Daśarha (''Andhaka, Vṛṣṇi, Bhoja, Dāśārha''). Informacje te zostały umieszczone na wykresie genealogicznym.

=== Wasu Uparićara (Dynastie Ćedi i Matsja) ===
Warto zauważyć, że bhagawatowie wywodzą ród Ćedich od Jadu, jednak MBh wiąże go z postacią Wasu Uparićary (''Vasu Uparicara''). Król ten miał podbić Ćedich (1.57.2), jest uważany za ich władcę oraz ojca założycieli dynastii nadgangesowych (1.57.28-30):

* ''Bṛhadratha'' – dynastia Magadhy,
* ''Pratyagraha'',
* ''Kuśāmba / Maṇivāhana'' – miasto ''Kauśāmbī'' w kraju ''Vatsa'',
* ''Macchilla'' (inna red. ''Māvella'') – prawdopodobnie kraina ''Malla'',
* ''Yadu'' – dynastia ''Yādava'' (alternatywna linia rodowa w stosunku do syna Jajatiego).


Wasu Uparićara dał również początek rodowi Matsjów. Z jego nasienia połkniętego przez apsarasę w formie ryby rodzą się bliźniacy (1.57.47-55): przyszła żona Śantanu Satjawati (''Satyavatī'') oraz Matsja – przodek króla Wiraty (''Vīrāṭa''). MBh nie podaje linii genealogicznej Wasu Uparićary, ale BhP 9.22.4-6 wywodzi go od syna Kuru o imieniu Sudhanu (''Sudhanu'')<ref>Sudhanu nie pojawia się na liście synów Kuru w MBh.</ref>, co ujmujemy na wykresie.

=== Pańćalowie ===
Nieco problemów przysparza dynastia Pańćalów. MBh informuje, że wywodzą się oni od dwóch synów Adźamidny o imionach Parameszthin i Duhszanta (''Parameṣṭhin'', ''Duḥṣanta'', 1.89.29). Wiemy też, że ojcem Drupady z Pańćalów jest Pryszata (''Pṛṣata''). Tekst informuje o dawnym królu Pańćalów – Somace (''Somaka''), który był synem Sahadewy (1.2.119), jednak relacje czasowe między tymi władcami nie są jasne. Tu w sukurs przychodzi ponownie BhP (9.21.35), gdzie jest doprecyzowane, że Mudgala (''Mudgala'')<ref>Mudgala pojawia się w MBh jako wieszcz mieszkający na polu Kuru 3.246.</ref>, ma syna o imieniu Diwodasa (''Divodāsa'')<ref>W MBh Diwodasa jest synem Sudewy, ojcem Pratardany i protoplastom dynastii z Kaśi 5.114.</ref>, którego potomkiem są Somaka, Pryszata i Drupada (''Somaka, Pṛṣata'' i ''Drupada''). Mudgala ma też córkę o imieniu Ahalja (''Ahalyā''), z której rodzi się Śaradwat (''Śaradvat'') – ojciec Krypy i Krypi (historia narodzin rodzeństwa opisana jest w MBh 1.120). Taką też wersję przyjmujemy w schemacie genealogicznym.

=== Madawi - córka Jajatiego (dynastie Pendźabu) ===
Z córki Jajatiego Madhawi (''Mādhavī'') wywodzą się dwie dynastie. Jajati (''Yayāti'') podarował ją wieszczowi Galawie (''Gālava'' – syn lub uczeń Wiśwamitry), a ten oddawał jej rękę oraz łono kolejnym władcom, tak by urodziła im synów. Pierwszym był król z dynastii Ikszwaku (''Ikṣvāku''), władcy Ajodhji Harjaśwa (''Haryaśva''). Gdy Madhawi urodziła mu syna (''Vasumanas'') Galawa podarował ją Diwodasie (''Diodāsa''), władcy Kaśi. Z ich związku narodził się Pratardana (''Pratardana'', 5.115.15). Następnie wieszcz idzie do miasta Bhodźa i ofiarowuje Madhawi Usianarze (''Uśīnara''), z którym ma ona syna Śibiego (''Śibi'', 5.116.20). Na końcu przekazuje ją Wiśwamitrze, któremu Madhawi daje potomka o imieniu Asztaka (''Aṣṭaka'').


BhP wywodzi ród Uśinary i Śibiego od syna Jajatiego Anu i uważa, że Śibi był ojcem czterech protoplastów dynastii z doliny Pendźabu (BhP 9.23.1-3):  

* ''Vṛṣādarbha'' – w MBh identyfikowany z samym Śibi,
* ''Sudhīra'' – królestwo ''Sauvīra'',
* ''Madra'' – królestwo ''Madra'',
* ''Kekaya'' – królestwo ''Kekaya''.

Choć nie jest to potwierdzone w MBh, taki związek tradycja zdaje się przypisywać tym rodom i taką wersję przyjmujemy w schemacie genealogicznym.

=== Dynastie Bengalu i Orisy ===
Krainy Bengalu i Orisy wywodzą się od potomka Angirasy o imieniu Dirghatamas (''Dīrghatamas''), zwanego również Gotamą (''Gotama''). Dirghatamas dociera do królestwa Baliego (''Bali''), który prosi go by począł potomstwo z jego żoną Sudeszną (''Sudeṣṇā''). Wieszcz dotyka ciała kobiety i zapowiada, że urodzi pięciu synów o imionach: ''Aṅga, Vaṅga, Kaliṅga, Puṇḍra'' i ''Suhma'' (1.98.32[5]), którzy staną się protoplastami dynastii wywodzących się od ich imion.

=== Dynastia ikszwaku ===
Dynastia słoneczna wywodząca się od Ikszwaku (''Ikṣvāku'') i wiedzie do Ramy syna Daśarathy oraz Dźanaki króla Widehy. MBh nawiązuje do dynastii jedynie na marginesie opowieści o sławnych władcach z niej pochodzących, np. opowieść o Mućukundzie odnajdujemy w rozdziale 12.75, historię Hariścandry w 3.190, a opowieść o Sagarze i sprowadzeniu Gangi w 3.106. Ponieważ MBh nie podaje listy dynastycznej Ikszwaku, kolejność jej władców na wykresie uporządkowana jest zgodnie z listą dynastyczną zawartą w BhP 9.7-10. 
 
== Przypisy ==

* <span style="color: grey;"><small>Na szaro zaznaczone są informacje z aparatu krytycznego.</small>

[[Category:Bohaterowie]]